اختلاسچی

آنچه ما با عنوان سینمای نوآر می‌شناسیم و احتمالاً بسیاری‌مان دل در گرو آن داریم، هرگز امکان بروز و ظهور پیدا نمی‌کرد، اگر نبودند گروهی از نویسندگان مستعد و توانمند آمریکایی که با نگارش داستان‌های نوآر، زمینه‌ساز خلق آثار سینمایی درخشانی چون غرامت مضاعف (ساخته‌ی بیلی وایلدر)، طناب و سایکو (هر دو ساخته‌ی آلفرد هیچکاک) و شاهین مالت (ساخته‌ی جان هیوستون) شوند. جملگی این فیلم‌ها و بسیاری دیگر از مطرح‌ترین عناوین سینمای نوآر و نئونوآر، اقتباس‌هایی از رمان‌های نوآرِ نویسندگانی چون دشیل همت و ریموند چندلر بوده‌اند. نویسندگانی که علی‌رغم شهرتی که در زادگاه خود دارند، مخاطب فارسی‌زبان چه بسا حتی اسم آن‌ها را نیز نشینده باشد.

کتاب اختلاسچی (The Embezzler) نمونه‌ی یک داستان نوآر بی‌نقص و خواندنی‌ست، که اتفاقاً فیلمی سینمایی نیز از روی آن ساخته شده است. این رمان را جیمز ام کین (James M. Cain) به رشته‌ی تحریر درآورده است؛ داستان‌نویس و ژورنالیستی نسبتاً پرکار که برای دوست‌داران ادبیات ژانری، نامی آشنا به شمار می‌رود. جیمز ام کین را بیشتر با دو رمان می‌شناسیم: پستچی همیشه دو بار زنگ می‌زند (The Postman Always Rings Twice) و غرامت مضاعف (Double Indemnity). اختلاسچی اگرچه به اندازه‌ی دو اثر نامبرده مشهور نیست، از حیث جذابیت روایی و نوآوری‌های ژانری، دست‌کمی از آن‌ها ندارد.

رمان کوتاه اختلاسچی سه شخصیت مرکزی دارد: دیو بنت، چارلز برنت و شیلا برنت. دیو بنت مدیر کل بانکی مشهور است و چارلز برنت به عنوان مدیر شعبه، زیر نظر او کار می‌کند. روزی از روزها دیو بنت برای بازرسی از شعبه‌ای که چارلز ریاست آن را برعهده دارد ظاهر می‌شود. چارلز که مردی سالخورده است، فرصت را مناسب می‌بیند و به دیو می‌فهماند که مدت‌هاست از زخم معده رنج می‌برد و نیاز به چندین روز مرخصی دارد. دیو ابتدا سرسختی نشان می‌دهد، اما وقتی شیلا، همسر جوان و بی‌نهایت جذاب چارلز برنت، قول می‌دهد که در غیاب شوهرش به جای او وظایفش را انجام دهد، آقای بنت با درخواست مرخصی چارلز موافقت می‌کند.

روزهای آتی، دیو، احتمالاً تخت تأثیر جذابیت شیلا، مرتباً به او سر می‌زند و در کارها کمکش می‌کند. در همین حین، این دو با بررسی حساب‌ها و بالا و پایین کردن تعدادی پرونده، پی به واقعیتی تکان‌دهنده می‌برند: گویا آقای چارلز برنت برای مدت‌های مدید مشغول اختلاس از بانک بوده و خیلی هنرمندانه و با هزار دوزوکلک، با پس‌وپیش کردن آمارها و جابه‌جایی در گزارش‌ها و اسناد، عمل خلاف خود را مخفی نگاه داشته. حال دیو بنت در موقعیتی بغرنج به سر می‌برد: از سویی با کارمندی خائن و بی‌اخلاق مواجه است و از سویی دیگر، پروای آن را دارد که با بی‌آبرو کردن او، به حیثیت شیلا و فرزندان این زن لطمه بزند. آنچه موضوع را حتی پیچیده‌تر از این می‌کند، علاقه‌ی دیو به شیلاست. آیا شیلا می‌تواند با سوءاستفاده از همین علاقه، شوهر خود را از رسوایی نجات دهد؟...

کتاب اختلاسچی مثل اغلب داستان‌های نویسنده، تمی حقوقی و قضایی دارد. جیمز ام کین در این رمان شخصیت‌هایی را به خواننده معرفی می‌کند که به سختی با برچسب‌های «سیاه» یا «سفید» به توصیف درمی‌آیند. لحن طنازانه، روایت سرراست و ساده و پایان غافلگیرکننده، از جمله ویژگی‌های قابل توجه رمان اختلاسچی به شمار می‌روند.

کتاب اختلاسچی اول‌بار در سال 1943 به همراه دو رمان کوتاه دیگر در قالب کتابی واحد منتشر شد. اگرچه این اثر پیش از این تاریخ در یک نشریه و به صورت سریالی منتشر شده بود.

ترجمه‌ی فارسی کتاب اختلاسچی توسط نشر چشمه تقدیم شما شده است