تا مرز فضانورد شدن

آملیا ارهارت (Amelia Earhart)، خلبان پیشگام آمریکایی، در نامه‌ای که چندی قبل از ناپدید شدنش در آخرین پرواز خود نوشت، می‌گوید: «زنان باید تلاش کنند کارهایی را انجام دهند که مردان پشت‌سر گذاشته‌اند. وقتی شکست می‌خورند،‌ شکست‌شان باید چالشی برای دیگران باشد.» موضوع کتاب تا مرز فضانورد شدن: سیزده زنی که شجاعت رویاپردازی داشتند (Almost Astronauts: 13 Women Who Dared to Dream) نیز دقیقاً همین است. به عبارت روشن‌تر، نویسنده‌ی کتاب، تانیا لی استون (by Tanya Lee Stone) تلاش کرده تا سرنوشت زنانی را به نمایش بگذارد که برای رسیدن به برابری جنسیتی دست از تلاش نکشیده‌اند و همواره، فارغ از جنسیت‌شان، برای رؤیاهاشان جنگیده‌اند.

کتاب تا مرز فضانورد شدن به‌طور ویژه برای نوجوانان نوشته‌ شده، اما می‌تواند الهام‌بخش همه‌ی افراد باشد. داستانی که در این کتاب مطالعه می‌کنید، داستان زنانِ پروژه‌ی «عطارد 13» است. زنانی که در روزهای نخست برنامه‌ی فضایی در دهه‌ی 1960، رؤیای فضانورد شدن در سر می‌پروراندند. آیا تابه‌حال چیزی درباره‌ی عطارد 13 به گوش‌تان خورده؟ آیا می‌دانستید تقریباً پیش از بیست سال قبل از این‌که اولین زن وارد برنامه‌ی فضانوردی ناسا شود، زنان دیگری هم بوده‌اند که رؤیای فضانورد شدن داشته‌اند؟

زمانی که ناسا در سال 1958 در آمریکا ایجاد شد، توگویی یک قانون نانوشته در آن وجود داشت: فضانوردان تنها باید سفیدپوست و مرد باشند! در کتاب تا مرز فضانورد شدن داستان سیزده زن فضانورد قرار دارد که نه‌تنها اثبات کرده بودند درست به اندازه‌‌‌ی هر مردی سرسخت‌اند، بلکه آن‌قدر شجاعت داشتند که دولتِ آمریکا را به چالش بکشند و قوانین را تغییر دهند. این سیزده زن الهلام‌بخش زنان جوانی شدند که دل‌شان می‌خواست وارد ناسا شوند.

بد نیست بدانید تانیا لی استون ویراستار کتاب‌های غیرداستانی کودکان است؛ شغل موفقی هم دارد و کتاب‌هایی که منتشر کرده است، با موفقیت و استقبال خوبی مواجه شده‌اند. بنابراین کتاب تا مرز فضانورد شدن تنها کتاب غیرداستانی او تابه‌امروز به شمار می‌رود. او هنگامی که مشغول تحقیق درباره‌ی سیزده زن بوده، از فرودگاه‌ها بازدید کرده، با خلبان‌های مختلفی به گفت‌وگو نشسته و در یک هواپیمای دوسرنشینه‌ی سسنا 152 آموزش پرواز دیده.

گفتنی‌ست استفاده از اصطلاح عطار 13 با اغماض صورت می‌گیرد و در واقع عبارت صحیحی نیست. زیرا این سیزده زن که داستان آن‌ها به‌طور مفصل در کتاب مطرح شده، هیچ‌گاه بخشی از برنامه‌ی فضایی عطارد نبودند، اما از آنجا که آزمایشات بسیاری را پشت‌سر گذاشتند که مشابه آزمایش‌های فضانوردان عطارد بود، این اسم، به‌عنوان نام مستعارشان انتخاب شده است.

کتاب تا مرز فضانورد شدن: سیزده زنی که شجاعت رویاپردازی داشتند را فرزانه یوسفی به زبان فارسی برگردانده و نشر کتاب چ که واحد کودک و نوجوان نشر چشمه است، چاپ و انتشار آن را برعهده داشته.

جوایز و افتخارات کتاب تا مرز فضانورد شدن: سیزده زنی که شجاعت رویاپردازی داشتند

• برنده‌ی جایزه‌ی کتاب بوستون گلوب هورن (Boston Globe-Horn) در سال 2009
• کسب عنوان کتاب قابل‌توجه Smithsonian برای کودکان در سال 2009
• کتاب منتخب Amelia Bloomer List در سال 2010
• برنده‌ی جایزه‌ی Bank Street College Flora Stieglitz Straus در سال 2010
• کتاب منتخب Cooperative Children's Book Center در سال 2010
• کتاب منتخب Jane Addams Children's Book Award for Older Children در سال 2010
• برنده‌ی جایزه‌ی NCTE Orbis Pictus در سال 2010
• کتاب منتخب NCSS Notable Social Studies Tradebooks for Young People در سال 2010
• کتاب برتر NSTA Outstanding Science Trade Books for Students K–12 در سال 2010
• برنده‌ی مدال Robert F. Sibert Informational Book در سال 2010
• کتاب منتخب RUSA Notable Children's Books for Older Readers در سال 2010
• نامزد نهایی YALSA Excellence in Nonfiction for Young Adults در سال 2010
• نامزد نهایی YALSA Nonfiction and Morris Book Trailer Contest در سال 2010
• نامزد نهایی YALSA Best Books for Young Adults در سال 2010

نکوداشت‌های کتاب تا مرز فضانورد شدن: سیزده زنی که شجاعت رویاپردازی داشتند

• کتاب تا مرز فضانورد شدن خوانندگان را با گروهی منتخب از زنان شجاع و مستقل آشنا می‌کند. (وال ‌استریت ژورنال)
• همه‌ی افرادی که به تاریخ و مبارزه‌ی زنان برای دست یافتن به برابری علاقه دارند، تحت‌تأثیر کتاب تا مرز فضانورد شدن قرار می‌گیرند. (پابلیشرز ویکلی)
• تانیا لی استون در کتاب تا مرز فضانورد شدن فضای اوایل دهه‌ی 60 میلادی را درباره‌ی توانایی‌های زنان ترسیم می‌کند و خطرات فردی، ‌سیاسی و جسمانی را که زنان برای رسیده به آرزوهای‌شان تحمل می‌کردند به نمایش می‌گذارد. (هورن بوک)

کتاب تا مرز فضانورد شدن: سیزده زنی که شجاعت رویاپردازی داشتند برای چه کسانی مناسب است؟

اگر به دنبال کتابی درباره‌ی زنان می‌گردید که برای نوجوانان مناسب باشد، کتاب تا مرز فضانورد شدن را به شما پیشنهاد می‌دهیم. اگر دخترکی دارید که می‌خواهید با الگوهای جدید او را تشویق کنید، زنان این کتاب چنین الگوهایی هستند. و در نهایت، اگر پسرکی دارید، می‌توانید این کتاب را به او هدیه دهید تا متوجه شود پشتوانه‌ی زنان و مردان موفق رؤیاهایی است که هر یک برای رسیدن به خواسته‌هاشان آن‌ها را در ذهن پروراندند و برای دستیابی به آن جنگیدند.

در بخشی از کتاب تا مرز فضانورد شدن: سیزده زنی که شجاعت رویاپردازی داشتند: داستان واقعی زنان عطارد 13 می‌خوانیم

تابستان بعد از جلسات دادرسی، در شانزدهم ژوئن 1963، والنتینا تِرِشکووا، نخستین زنی شد که در فضا پرواز کرد. روس‌ها اول به این موفقیت دست‌ یافتند. اما تِرِشکووا نه خلبان بود، نه دانشمند. یک مسافر ساده بود. کاب بعدها تِرِشکووا را ملاقات کرد: «بهم گفت که من الگویش بوده‌ام. اولین چیزی که به من گفت، این بود: “همیشه فکر می‌کردیم شما اولین نفر خواهید بود. چه اتفاقی افتاد؟ ”»

از آن‌جا که ناسا زنان را از فضا دور نگه داشته بود، احتمالا نیازی هم نمی‌دید توضیح بدهد که «چه اتفاقی افتاد.» در عوض اعلام کرد که زنان بسیاری در این سازمان در پست‌های دیگر مشغول به کارند. اما نگرش واقعی درباره‌ی زنان، همان سال، در سخنرانی رابرت وُئِس، افسرِ آموزش فضانوردی ناسا، آشکار شد. او گفت: «به نظر من همه‌ی ما چشم‌به‌راه زمانی هستیم که زن‌ها بخشی از تیم پرواز فضایی ما باشند. وقتی چنین زمانی فرابرسد، به این معنا خواهد بود که مردها خانه‌ای حقیقی در فضا پیدا کرده‌اند و زنان مظهر این خانه خواهند بود.» به عبارتی دیگر جای زنان هنوز در آشپزخانه بود!

سیزده زنی که تا مرز فضانورد شدن پیش رفتند، آن ویژگی درست را در خود داشتند. مشکل جنسیت‌شان بود و در عصر و زمان نادرست قرار گرفتن. آن‌ها توان تغییر «نظم اجتماعی» را نداشتند. یعنی یک‌شبه امکان‌پذیر نبود.

فهرست مطالب کتاب