خرزهره

"خرزهره" رمانی تاریخی، تاریک و جذاب از ژان تولی است، نویسنده‌ای فرانسوی که به دلیل کاوش در موضوعات عجیب و نگران‌کننده شهرت دارد. این کتاب برای اولین بار در سال 2011 منتشر شد و به زندگی زنی می‌پردازد که اقدامات جنایتکارانه و شخصیت پیچیده‌اش فرانسه قرن نوزدهم را مجذوب خود کرد. در این اثر، توله داستانی غم‌انگیز را روایت می‌کند که در پس‌زمینه هنجارهای اجتماعی شکل می‌گیرد و به‌طور خارق‌العاده‌ای از آن‌ها سرپیچی می‌شود.
این رمان الهام‌گرفته از داستان واقعی هلن جگادو، یک قاتل زنجیره‌ای فرانسوی است که در اوایل دهه 1800 زندگی می‌کرد. جگادو، زنی به ظاهر معمولی از بریتانی، گمان می‌رود چندین نفر از جمله کارفرمایان، بستگان و احتمالا معشوق خود را مسموم کرده است. توله پرتره‌ای هولناک از این زن ترسیم می‌کند که جذابیت و ظاهر بیرونی‌اش به عنوان فردی خوش‌قلب، ماهیت مرگبار و دستکاری‌کننده او را پوشانده است. از طریق این کاوش، تولی نشان می‌دهد که چگونه نقش‌های جنسی سخت‌گیرانه جامعه، نارضایتی‌های شخصی و پیچیدگی‌های روان‌شناختی می‌توانند به خشونت و نزول فردی منجر شوند. داستان با سبکی کمیک و تاریک پیش می‌رود که تعلیق را با حس اجتناب‌ناپذیری ترکیب می‌کند. تولی از طریق توصیفات دقیق و گاه عجیب خود از اعمال هلن و بررسی‌های بعدی، خواننده را به دنیایی می‌برد که در آن هیچ‌چیز آنطور که به نظر می‌رسد نیست و اخلاق اغلب مبهم است. نثر زنده نویسنده علاوه بر تلخی جنایات هلن، انزوای غم‌انگیز و آشفتگی درونی او را که در دنیای اطرافش طرد شده، به تصویر می‌کشد. این رمان به بخش‌هایی تقسیم می‌شود که مراحل مختلف زندگی هلن را بررسی می‌کند، از سال‌های اولیه‌اش، جایی که رفتار عجیب او برای اولین بار ظاهر شد، تا دستگیری و محاکمه‌اش. تولی همچنین به‌طور انتقادی به نقش سیستم حقوقی فرانسه در برخورد با جرایم زنان در آن زمان پرداخته و نحوه برخورد جامعه با اقدامات مجرمانه آن‌ها را بررسی می‌کند. روایت بین دیدگاه هلن و افرادی که با او روبرو شده‌اند جابه‌جا می‌شود و تصویری چندوجهی از شخصیت پیچیده و نگران‌کننده او ارائه می‌دهد. در "خرزهره"، یکی از موضوعات محوری نقش جنسیت در شکل‌دادن به سرنوشت هلن است. رمان انتظارات سخت‌گیرانه‌ای که از زنان در فرانسه قرن نوزدهم وجود داشت را نقد می‌کند و نشان می‌دهد که چگونه شورش هلن علیه این نقش‌ها او را به مسیری تاریک سوق داده است. توانایی او در فریب دادن و دستکاری اطرافیانش هم به‌عنوان سلاح و هم به‌عنوان دفاع در دنیایی که قدرت زنان را به حاشیه می‌برد، مطرح می‌شود. در کنار این، تولی با استفاده از مفهوم "ابتذال شر" هانا آرنت، اعمال هلن را نه به‌عنوان نتیجه شخصیتی هیولاگونه، بلکه ناشی از غفلت اجتماعی و ناتوانی در درک دنیای درونی‌اش به تصویر می‌کشد. رمان همچنین به‌طور عمیق به پیچیدگی روان‌شناختی شخصیت هلن پرداخته و این سوال را مطرح می‌کند که آیا جنایات او از پیش برنامه‌ریزی شده بودند یا نتیجه فروپاشی لحظه‌ای. تولی او را شخصیتی چندوجهی، هم دلسوز و هم ترسناک معرفی می‌کند که باعث می‌شود اعمالش بیشتر ناراحت‌کننده باشد.
"خرزهره" کاوشی قانع‌کننده در تاریکی انسان و پیامدهای فشار اجتماعی است. توله با ترکیب واقعیت تاریخی و داستانی تخیلی، سوالات مهمی درباره اخلاق، عدالت و زندگی پنهان افراد معمولی مطرح می‌کند. طنز تاریک و شخصیت‌پردازی ظریف این اثر را به یکی از برجسته‌ترین آثار ادبیات معاصر فرانسه تبدیل کرده است.